CHRZEST I BIERZMOWANIE W KOŚCIELE GRECKOKATOLICKIM

"Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego” (Mt 28, 19)

”Dopuśćcie dzieci i nie przeszkadzajcie im przyjść do Mnie; do takich bowiem należy królestwo niebieskie” (Mt 19, 14)

Chrzest to pierwszy i najważniejszy sakrament. Jest fundamentem całego chrześcijańskiego życia, bramą życia w Duchu, bramą otwierającą drogę do przyjęcia pozostałych sakramentów, którymi Chrystus żywi i prowadzi każdego wierzącego. Chrzest jest konieczny do zbawienia, o czym zaświadcza sam Chrystus słowami: „Zaprawdę, zaprawdę, powiadam ci, jeśli się ktoś nie narodzi z wody i z Ducha, nie może wejść do królestwa Bożego” (J 3, 5). Święty Chrzest zmywa grzech pierworodny, z którym człowiek przychodzi na świat i wprowadza go w nowe życie, w życie chrześcijanina, życie w jedności z Chrystusem i w Chrystusie.

Sakrament chrztu może przyjąć każdy, kto nie był wcześniej ochrzczony. W tradycji Kościoła katolickiego obecnie przyjęty jest zwyczaj chrztu nowonarodzonych dzieci i cała odpowiedzialność za sakrament i jego następstwa spoczywa na rodzicach i rodzicach chrzestnych. Poprzez chrzest dokonuje się zapoczątkowanie życia duchowego, którego celem jest osiągnięcie pełni zjednoczenia dziecka Bożego z Ojcem. Stąd rodzice czy opiekunowie mają obowiązek wychowania dziecka w duchu chrześcijańskim, by dorastając mogło rozwijać i zachowywać Łaskę otrzymaną na chrzcie. Ciężar ten spoczywa również na rodzicach chrzestnych, którzy powinni być głęboko wierzący, a także zdolni i gotowi służyć pomocą ochrzczonemu na drodze życia chrześcijańskiego.

Zwyczajnym szafarzem sakramentu chrztu jest kapłan ale w wyjątkowych sytuacjach, zagrożenia życia ochrzcić może każda osoba, która ma dobrą intencję uczynienia tego, co czyni Kościół udzielając chrztu, poleje wodą głowę kandydata, wypowiadając słowa: „Хрещається раб божий (раба божа) [ім’я] в ім’я Отця, і Сина, і Святого Духа. Амінь”.

Ceremonia chrztu, jak i inne nabożeństwa składa się z dwóch części: przygotowania i głównego obrzędu.

Kapłan podchodzi do zebranych w przedsionku Cerkwi rodziców i rodziców chrzestnych, którzy przedstawiają dziecko do chrztu. Zwróceni są oni na wschód, twarzą w kierunku ikonostasu. Celebrans wypowiada słowa modlitwy z egzorcyzmem podczas, której podmuchuje trzykrotnie znakiem krzyża na dziecko aby wygonić nieczystego ducha oraz kładzie rękę na dziecku dla obrony przed zemstą szatana. Po modlitwie egzorcyzmu następuje wyrzeczenie szatana, które w imieniu dziecka składają rodzice i chrzestni. Wówczas chrzczony zwrócony jest na zachód, symbolizujący miejsce ciemności i zła. Wyrzekłszy się szatana rodzice z dzieckiem obracają się na wschód do Światłości świata, jednoczą się i wyznają wierność Chrystusowi jak carowi i Bogu. Następnie kapłan wprowadza rodziców z dzieckiem do środkowej części świątyni odmawiając modlitwę „Wierzę w Boga”.

Dalej następuje właściwy obrzęd chrztu, który rozpoczyna się modlitwą poświęcenia wody – symbolu życia, oczyszczenia i odrodzenia, a kolejnie poświęcenia oleju. Święcona woda jest pośrednikiem przebóstwienia człowieka, poznania Boga i zjednoczenia z Nim. Celebrans namaszcza świętym „olejem radości” czoło, pierś, plecy, uszy, dłonie i stopy dziecka. Czynność ta symbolizuje „odtworzenie” człowieka. Zostaje odnowiony obraz i podobieństwo Boże, dusza i ciało tworzą niepodzielną jedność.

Chrzest w sensie ścisłym dokonywany jest poprzez potrójne polanie głowy wodą oraz wypowiedzenie słów formuły: „Chrzczony jest sługa boży w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego. Amen”. „Zanurzenie” w wodzie jest symbolem pogrzebania chrzczonego w śmierci Chrystusa, z której powstaje przez zmartwychwstanie z Nim, czym zostaje zrodzony do nowego życia.

Teraz nowo ochrzczony otrzymuje białą szatę (biała chusta, materiał) – symbol świętości, niewinności, nieskazitelnej czystości duszy. Ukazuje ona, że ochrzczony przyoblekł się w Chrystusa. Następnie chrzestny otrzymuje zapaloną świecę – światło Chrystusa, które przez całe życie ma strzec i prowadzić ochrzczonego. Wzywa ona rodziców i rodziców chrzestnych do podtrzymywania światła wiary w życiu dziecka. Świeca jest również symbolem gotowości człowieka do spotkania z Bogiem, niezależnie od czasu i miejsca, kiedy zechce go do siebie zawołać.

W tradycji wschodniej bezpośrednio po sakramencie chrztu udzielany jest sakrament chryzmacji (bierzmowania). Kapłan namaszcza ochrzczonego krzyżmem świętym (świętym myronem - składa się z oleju z oliwek lub innych roślin oraz z substancji aromatycznych, sporządzany jedynie przez biskupa i poświęcany w Wielki Czwartek) robiąc znak krzyża na czole, oczach, nosie, wargach, uszach, piersi, rękach i stopach, wypowiadając każdorazowo słowa: „Pieczęć daru Świętego Ducha. Amen”.  Podczas bierzmowania nowo ochrzczony otrzymuje dar Ducha Świętego. Naznaczony pieczęcią staje się świątynią Ducha Świętego i nośnikiem jego darów. 

Chrzest jest najpiękniejszym i najwspanialszym darem Boga. Jest początkiem nowego życia w Chrystusie. Dzięki niemu otrzymujemy zbawienie, czystość duszy oraz łaskę uświecającą. Natomiast poprzez bierzmowanie otrzymujemy szczególną moc Św. Ducha abyśmy umocnieni w Bożym synostwie godnie uczestniczyli w posłaniu Chrystusa oraz mężnie wyznawali jego imię.